Wieża Wodna we Fromborku - zabytek architektoniczny
ul. Elbląska 2
14-530 Frombork
Polska

PYTANIA, REZERWACJE

+48 604 437 500
+48 694 784 841

MAPA DOJAZDU

Mapa dojazdu do Wieży wodnej
 


Fromborska Wieża Wodna

wodociągowy cud techniki XVI wieku

 

Wieża Wodna to charakterystyczny, integralny element tzw. Kanału Kopernika. Kanał został pobudowany jeszcze w czasach Zakonu Krzyżackiego, zapewne pod koniec XIV wieku, liczył prawie 6 kilometrów długości i doprowadzał do Fromborka słodką wodę z rzeki Bauda, wpadając ostatecznie do słonych wód Zalewu Wiślanego, w pobliskim porcie.

W tym właśnie miejscu przez długie lata funkcjonował m.in. młyn wodny, a wieżę w jej obecnym kształcie wybudował murarz, niejaki Stanisław (Stanislao). W latach 1571-1572 budowlę wyposażono w specjalnie zaprojektowany, częściowo mosiężny mechanizm czerpakowy, dzięki czemu woda z kanału była podnoszona na znaczną wysokość (około 25 m), skąd dzięki różnicy ciśnień i wykorzystaniu zasady naczyń połączonych, była doprowadzana na fromborskie wzgórze i do kanonii zewnętrznych, leżących poza murami katedralnych umocnień.

W owym czasie była to całkowicie nowatorska idea. Tego typu system wodociągowy był pierwszym na ziemiach polskich oraz drugim, po bawarskim Augsburgu z 1548 roku, na terenie całej Europy! Twórcą fromborskiej maszynerii wodociągowej był wrocławski rurmistrz Valentin Hendel (Valten Händel), pradziad wielkiego kompozytora baroku: Jerzego Fryderyka Haendla. Rodzina kompozytora przeprowadziła się w początkach XVII wieku ze Śląska do Halle w Saksonii.

Z biegiem lat autorstwo skomplikowanego systemu wodociągowego zostało mylnie przypisane genialnemu naukowcowi i astronomowi – Mikołajowi Kopernikowi, a kanał, wieża i wodociąg stały się w świadomości ludzkiej nierozłącznymi budowlami, w konsekwencji datowanymi na ten sam okres.

Urządzenia wodociągowe działały przez około 200 lat. Pod koniec XVIII wieku rury i konstrukcję czerpakową rozebrano, ale sam Kanał Kopernika pełnił jeszcze swoje funkcje gospodarcze aż do 1944 roku. Do tego czasu napędzał koło wodne młyna zbożowego w obrębie Wieży Wodnej.

Współcześnie, odwiedzając Wieżę Wodną, można nie tylko – w ślad za Mikołajem Kopernikiem - podziwiać Frombork, panoramę Zalewu Wiślanego i gwiazdy, ale również posłuchać dźwięków muzyki Haendla...  

 

autor tekstu - dr Cezary Wawrzyński 

 

Prezentacja funkcjonowania wodociągu